دلایل قطع دسترسی به متن پایان نامه های دانشگاهی
تاریخ انتشار: ۷ دی ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۴۶۸۶۷۰
به گزارش خبرنگار مهر، به تازگی دسترسی به متن پایان نامه ها و رساله ها در پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج) مسدود شده است. این تصمیم مطابق با آیین نامه اجرایی «قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» اتخاذ شده است.
سیروس علیدوستی رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) در گفتگو با خبرنگار مهر، در خصوص چرایی اجرای این تصمیم و موافقت یا عدم موافقت با آن توضیح داد و گفت: ایرانداک که خود، آغازگر دسترسی رایگان و آزاد به تماممتن پایاننامهها و رسالهها و همواره پشتیبان آن بوده است، نمیتواند با پایان دسترسی به این مدارک علمی، موافق باشد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
پیگیری ایرانداک برای رفع محدویت از مسیر قانونی
وی با بیان اینکه از نظر ایرانداک، دسترسی رایگان و آزاد به این مدارک در پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج)، دارای دلایل بسیار استواری است، ادامه داد: دسترسی گسترده به تماممتن پایاننامهها و رسالهها (پارسا) در پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج)، با پیشنهاد و پیگیری ایرانداک، برای نخستین بار در کشور از ششم آذر ۱۳۹۵ و بر پایه فصل سوم «آییننامه ثبت و اشاعه پیشنهادها، پایاننامهها، و رسالههای تحصیلات تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها» آغاز شد.
علیدوستی افزود: مطابق این آییننامه، همه دانشگاهها و پژوهشگاههای زیر نظر وزارت علوم باید پیشنهادهها، پایاننامهها و رسالههای خود را پیش از دفاع در سامانه همانندجو، همانندجویی و پس از دفاع، تماممتن آنها را در سامانه ثبت پایاننامه، رساله و پیشنهاده، ثبت میکردند. در همین آییننامه نیز دسترسی آزاد و رایگان به تماممتن پایاننامههای کارشناسی ارشد پس از ۱۸ ماه و رسالههای دکتری پس از ۳۰ ماه از زمان دفاع، برای همگان دیده شد.
وی اضافه کرد: پیرو این کار، مجلس شورای اسلامی نیز در مرداد ۱۳۹۶ در «قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» کار همانندجویی و ثبت پایاننامهها، رسالهها، و پیشنهادهها را در سامانههای ایرانداک برای همه دانشگاهها و پژوهشگاههای دولتی و غیردولتی و حوزههای علمیه الزامی کرد. دو سال پس از تصویب این قانون، آییننامه اجرایی آن در مرداد ۱۳۹۸ در هیئت وزیران به تصویب رسید.
به گفته علیدوستی، در ماده هشت این آییننامه آمده است که « دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی اعم از دولتی و غیردولتی مصوب شورای گسترش وزارت علوم و سایر مراجع قانونی و حوزههای علمیه دارای مجوز از شورای گسترش حوزههای علمیه، مکلف هستند متن کامل پایاننامههای فاقد طبقهبندی را حداکثر پنج سال پس از تاریخ دفاع منتشر کند».
وی ادامه داد: یکی از دستگاههای نظارتی به استناد این ماده، اشاعه تماممتن پایاننامهها و رسالهها را در ایرانداک، قانونی ندانسته است. به هر روی، ایرانداک خود را پایبند قوانین و مقررات و تفسیر و حکم نهادهای مسئول میداند و از آنها پیروی میکند. ولی همزمان دلایل خود را هم ارائه کرده و امیدوار است این محدودیت، هر چه زودتر از راههای قانونی برداشته شود.
میانگین ثبت و استفاده از متن پایان نامه ها در پایگاه اطلاعات علمی
رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران در خصوص تعداد ثبت پایان نامه در سامانه گنج و نحوه استفاده دانشگاهیان از این سامانه گفت: در ایرانداک تاکنون ۵۴۰ هزار و ۲۶ پایان نامه، ۸۲ هزار و ۹۲۲ رساله و ۲۰۵ هزار و ۲۳۰ پیشنهاده (پروپوزال) ثبت شده است. تا پایان پاییز ۱۳۹۹ میانگین روزانه بازدید پژوهشگران (با آیپی جداگانه) از پایگاه اطلاعات علمی ایران ۷ هزار و ۴۲۳ و میانگین جستجوهای روزانه در آن ۲۷ هزار و ۶۹۴ جستجو بوده است.
علیدوستی خاطرنشان کرد: ایرانداک از دی سال ۱۳۹۵ تا دی سال ۱۳۹۹، دسترسی رایگان به تماممتن ۳۹۴ هزار و ۵۵۱ پایاننامه کارشناسی ارشد و ۴۰ هزار و ۵۳۵ رساله دکتری را در گنج فراهم کرد که در این دوره، بیش از ۲۸۵ هزار کاربر، نزدیک به چهار میلیون دانلود داشتند. به بیان دیگر میانگین دانلود هر مدرک، ۹ بار بوده است. این آمارها نشان میدهند که این پایگاه و دسترسی به تماممتن پایاننامهها و رسالهها اهمیت بالایی برای پژوهشگران و دانشجویان کشور دارد.
جنبش جهانی دسترسی آزاد به متن پایان نامه های دانشگاهی
وی با تاکید بر شعار اشتراک منابع و دسترسی آزاد گفت: مفاهیمی مانند دسترسی آزاد به اطلاعات (Open access)، دادهها (Open data)، و علم (Open science) سخن ایرانداک نیست. این رویکرد همه جهان است و از آغاز سال ۲۰۲۱ میلادی نیز دسترسی آزاد به اطلاعات در بسیاری از کشورهای جهان الزامی خواهد شد.
علیدوستی با بیان اینکه جنبش جهانی دسترسی آزاد به تماممتن پایاننامهها و رسالهها نیز از دههها پیش آغاز شده است، گفت: طبق آمار خرداد ۱۳۹۸، این جنبش در «ان.دی.ال.تی.دی.» (NDLTD) تماممتن نزدیک به پنج میلیون و ۸۰۰ هزار پارسا را از سراسر جهان در دسترس همگان گذاشته است. «او.ای.تی.دی.» (OATD) نیز دسترسی آزاد به تماممتن نزدیک به پنج میلیون پارسا را از بیش از ۱۱۰۰ مؤسسه برای همگان فراهم آورده است.
وی اضافه کرد: «سی.آر.ال.» (CRL) با همکاری ۱۲۰۰ مؤسسه از ۹۰ کشور جهان و ۸۰۰ هزار رساله دکتری، «سایبرتسیس» (Cybertesis) با بیش از ۵۰ هزار پارسا، و «اریک» (ERIC) هم از دیگر جنبشهای جهانی دسترسی آزاد به تماممتن پارسا هستند. در این میان، پایگاههایی مانند «ان.دی.ال.تی.دی.» و «او.ای.تی.دی.» فراگیر هستند و برخی دیگر مانند «اریک» یک زمینه (آموزش و پرورش) را پوشش میدهند.
به گفته علیدوستی، این جنبش به ناشرانی مانند «پروکوئست» (ProQuest) نیز رسیده که در کنار فروش، تماممتن پارساهای دارای دسترسی آزاد را نیز در «پی.کیو.دی.تی.اوپن» (PQDTOpen) فراهم ساخته است. در سطح منطقهای، ملی و دانشگاهی نیز همین رویکرد در جهان وجود دارد.
محدودیت های پیش روی جامعه علمی
وی در مورد اعتراض دانشگاهیان به این مصوبه و محدودیت هایی که برای جامعه علمی به وجود می آید، گفت: تنها دشواری تهیه پایاننامهها و رسالهها نیست که نارضایتی جامعه علمی را پدید آورده است. دسترسی رایگان و آزاد به تماممتن پایان نامه ها و رساله ها (پارسا) در گنج میتواند از راههای گوناگون، رضایت پژوهشگران و دانشجویان و جامعه علمی در پی داشته باشد. این دسترسی، مشاهدهپذیری پژوهشها و دستاورهای آنها را افزایش میدهد.
رئیس ایرانداک تاکید کرد: پژوهشها نشان میدهند که افزایش مشاهدهپذیری به افزایش استناد میانجامد. در برابر، پنهانسازی این مدارک است که رضایت پژوهشگران و دانشجویان و جامعه علمی را کاهش میدهد و استناد به آثار آنها را که پایه کاربرد و تأثیر است، ناشدنی میکند.
وی خاطرنشان کرد: دسترسی به تماممتن پایاننامهها و رسالهها، از یک سو بازار کار را با توانمندیهای دانشآموختگان، بیش از پیش آشنا و زمینه بیشتری را برای اشتغال فراهم میکند و از سوی دیگر، حاکمیت میتوانند به دستاورد پژوهشهای دانشگاهی، دسترسی بیدرنگ داشته باشد و آنها را در سیاستگذاری و مدیریت به کار برد.
دکتر علیدوستی تصریح کرد: در روزگار تحریم و نیاز کشور به کاربست داشتهها و توانمندیهای درونی، دسترسی آزاد و رایگان به تماممتن پایان نامه ها و رساله های دانشگاهی شاید بتواند بخشی از دشواریها و چالشهای کوچک یا بزرگ کشور را پاسخ دهد که این، میتواند کمترین مشارکت دانشگاهها و پژوهشگاهها در چیرگی بر این دشواریها به شمار رود. بنابراین، از اندکی واکنشهای شتابزده، غیراخلاقی و ناآگاهانه که بگذریم، جامعه علمی از جمله استادان و دانشجویان و انجمنهای علمی به درستی از نبود دسترسی به این مدارک ناراضی هستند و میدانند که این دسترسی به سود همگان از دولت تا جامعه و از جامعه تا دانشگاه است و خواستار بازگشت آن هستند.
محدودیت دسترسی به متن پایان نامه ها راهی برای افزایش تقلب علمی
رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران در مورد اینکه گفته شده که دلیل این محدودیت دسترسی، جلوگیری از تقلب است، به مهر گفت: خبر محدودیت دسترسی به متن پایان نامه ها برای پیشگیری از تقلب که نخستین بار در بخش خبری صدا و سیما مطرح شد نادرست بود و ما در نامهای هم خواستار اصلاح این موضوع شدیم. چرا که معتقدیم برعکس این گزاره نادرست، دسترسی آزاد به تماممتن پایاننامهها و رسالهها میتواند با پدید آوردن شفافیت، از دو سو به کاهش بدرفتاری علمی بیانجامد.
وی توضیح داد: بدرفتار از لو رفتن کار خود نگران است و دیگران نیز میتوانند دستبرد علمی از کارشان را به آسانی بیابند. از سوی دیگر، دسترسی آزاد به تماممتن پایاننامهها و رسالهها، به گفتمان علمی شفاف و نقادانه کمک میکند که از برجستهترین دستاوردهای آن، افزایش درستی و دقت علمی پژوهشگران در گسترش و ژرفایش دستاورهای علمی است.
وی با بیان اینکه بازار خرید و فروش این مدارک نیز با دسترسی آزاد و رایگان به تماممتن آنها کمتوان شده است، افزود: فروش پایاننامه و رساله یا پنهانسازی آن، آبادانی را به این بازار باز خواهد گرداند و کار فروشندگان روبروی دانشگاه تهران را بیش از پیش، سکه خواهد کرد. بنابراین محدودیت دسترسی به این مدارک نه تنها از تقلب و بدرفتاری علمی و... پیشگیری نمیکند، بلکه افزایش آن را نیز در پی خواهد داشت.
دانشگاه های آزاد و علوم پزشکی تکالیف خود را درباره همانندجویی پایان نامه ها انجام ندادند
علیدوستی با دفاع از عملکرد سامانه «همانندجو» برای همانندجویی پایان نامه ها در جهت مقابله با تقلب علمی، گفت: سامانه همانندجو، تماممتن پایاننامهها و رسالهها را همچنان در بر دارد و کار خود را به درستی و بر پایه آخرین مدارکی که در سامانه ملی ثبت پایاننامه، رساله، و پیشنهاده ثبت میشوند، انجام میدهد.
وی گفت: به بیان دیگر، هر مدرکی که در ایراندک ثبت شود، در همانندجو به کار میرود و دیگر نمیتوان آن را کپی کرد. چون همانندجویی پیش از دفاع انجام میشود، با تأیید داوران، دیگر تقلب هم مفهومی ندارد. هر چند هنوز بسیاری از دانشگاهها مانند دانشگاه آزاد اسلامی، حوزههای علمیه و وزارت بهداشت تکلیف قانونی خود را به درستی انجام نمیدهند و راه را برای کپیبرداری باز میگذارند.
کاهش بدرفتاری در پژوهشهای تحصیلات تکمیلی با «گنج»
رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات درباره ادامه فعالیت پایگاه اطلاعات علمی ایران با وجود محدودیت ایجاد شده در دسترسی به تماممتن پایاننامهها و رسالههای دانشگاهی گفت: پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج) ، بدون دسترسی به تماممتن پایاننامهها و رسالهها نیز کارکردهای بسیاری برای جامعه علمی کشور دارد. به عنوان مثال این پایگاه همچنان اطلاعات کتابشناختی، چکیده و ۲۰ برگ نخست هر پایاننامه و رساله را بیدرنگ پس از ثبت در ایرانداک، در دسترس همگان میگذارد.
وی خاطرنشان کرد: این پایگاه تنها جایی در کشور است که پیشنهادههای (پروپوزالهای) پایاننامهها و رسالهها را نیز اشاعه میدهد. دسترسی به اطلاعات این مدارک، هم برای تکتک پژوهشگران کارساز است و هم بودن اطلاعات در کنار هم، اطلاعات تازهای را به دست میدهد و راه تحلیل را باز میکند.
علیدوستی اضافه کرد: برای نمونه ایرانداک در سال گذشته گزارشی از بیش از ۳ هزار پایاننامه و رساله را از ۱۳۵ مؤسسه کشور در زمینه سیل منتشر کرد که دادههای آن در جای دیگری یافت نمیشد و میتوانست به کار بسیاری از مدیران و پژوهشگران در کشور بیاید. با بودن همین اطلاعات در گنج نیز میتوان گزارشهای آماری و تحلیلی بسیاری را برای سیاستگذاران فراهم ساخت، تأثیر پژوهشهای دانشگاهی (آکادمیک) را سنجید، پارساها و مؤسسهها را بر این پایه رتبهبندی کرد و برترینها را یافت یا دیگر سنجههای ارزیابی را به کار برد.
به گفته وی، «گنج» زیربنای سامانه پیشینه پژوهش نیز است که کاربرد بسیاری در کاهش دوبارهکاری و بدرفتاری در پژوهشهای دانشجویان تحصیلات تکمیلی دارد. این سامانه با اتکا به گنج، تنها در سال ۱۳۹۸ نزدیک به ۱۶۰ هزار درخواست دانشجویان تحصیلات تکمیلی را پاسخ داده است.
رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، اظهار امیدواری کرد که با همکاری و پشتیبانی هیات وزیران، وزارت علوم و همچنین جامعه علمی کشور، از راههای قانونی، دسترسی آزاد و رایگان به تماممتن پایان نامه ها و رساله ها (پارساها) مانند گذشته برای همگان فراهم و دستاوردهای آن برای پیشبرد علم و پژوهش، بیش از پیش آشکار شود.
کد خبر 5105292 معصومه بخشی پورمنبع: مهر
کلیدواژه: پایان نامه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران ایرانداک تقلب علمی پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی وزارت علوم تحقیقات و فناوری دانشگاه ها سازمان سنجش پذیرش بدون آزمون دانشگاه های علوم پزشکی جذب هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی پذیرش دانشجو شورای عالی انقلاب فرهنگی دانشگاه شهید بهشتی قاسم سلیمانی آزمون استخدامی آموزش مجازی دسترسی به متن پایان نامه ها پایگاه اطلاعات علمی ایران تحصیلات تکمیلی محدودیت دسترسی ثبت پایان نامه پایان نامه حوزه های علمیه دسترسی رایگان دانشگاه ها جامعه علمی آیین نامه پژوهش ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۴۶۸۶۷۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تمدید مهلت ثبتنام و ارسال آثار به دو جشنواره ملی کتاب دانشجویی و پایاننامه سال
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، با تمدید مهلت ثبت نام، دانشجویان مولف و مترجم فرصت دارند تا ۳۰ خرداد ۱۴۰۳ آثار خود را به دبیرخانه جشنواره ملی کتاب سال دانشجویی ارسال کنند.
دانشجویان تمامی رشتهها و مقاطع تحصیلی دانشگاهی و طلاب سطوح مختلف میتوانند آثار خود را به تعداد نامحدود و براساس شرایط ذیل در شش گروه اصلی شامل «فنی و مهندسی»، «علوم پایه»، «علوم انسانی»، «کشاورزی و منابع طبیعی»، «علوم پزشکی و دامپزشکی»، «هنر و معماری» و بخش «ویژه» به دبیرخانه جشنواره ارسال کنند.
بر این اساس ، همزمانی دوره تحصیل دانشجو با زمان چاپ و انتشار اثر، دارا بودن مشخصات عمومی کتاب برای اثر منتشر شده، داشتن اعلام وصول از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، انتشار کتاب در بازه زمانی ابتدای سال ۱۴۰۱ تا پایان ۱۴۰۲، ثبتنام اینترنتی، ارسال دو جلد از کتاب به دبیرخانه و ارسال نسخهای از متن زبان اصلی آثار ترجمه شده، از جمله شرایط شرکت در جشنواره ملی کتاب سال دانشجویی است.
همچنین دانش آموختگانی که حداکثر دو سال پس از فارغ التحصیلی، کتاب خود را در بازه زمانی فوق الذکر (۱۴۰۲-۱۴۰۱) به چاپ رساندهاند نیز میتوانند در جشنواره شرکت کنند.
کتابهای الکترونیک ارسال شده به دبیرخانه جشنواره نیز باید دارای مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشند.
یادآور میشود؛ آثار دریافت شده بازگردانده نخواهند شد و به آثار برگزیدهای که توسط بیش از یک نفر تألیف یا ترجمه شدهاند، صرفاً یک جایزه تعلق خواهد گرفت.
براساس این فراخوان، ناشران نیز میتوانند آثار دانشجویی خود را به همراه فرم ثبتنام اینترنتی، به دبیرخانه جشنواره کتاب سال دانشجویی ارسال کنند. همچنین در آیین اختتامیه جشنواره از ناشرانی که اهتمام جدی در نشر آثار دانشجویی داشتهاند، تجلیل خواهد شد.
بخش ویژه جشنواره نیز به موضوعات اقتصاد دانش بنیان و تولید ملی، ادبیات پیشرفت و مطالعات جمعیت اختصاص دارد.
گفتنی است ؛ علاقهمندان باید پس از ثبت نام از طریق سامانه اینترنتی به آدرس www.isba.ir، دو نسخه از اصل اثر را به همراه فرم ثبتنام اینترنتی به آدرس پستی دبیرخانه جشنواره در تهران، خیابان انقلاب، خیابان فخر رازی، خیابان شهدای ژاندارمری، پلاک ۷۲، صندوق پستی ۱۱۶۳-۱۳۱۴۵ سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی ارسال نموده و برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره تلفن ۰۲۱۶۶۹۵۲۷۲۷ تماس بگیرند.
مهلت ارسال آثار به بیست و یکمین جشنواره ملی پایاننامه سال تمدید شد
همچنین بر اساس فراخوان بیست و یکمین جشنواره ملی پایاننامه سال، شرکتکنندگان میتوانند آثار خود را در سه بخش اصلی، ویژه و بینالملل به دبیرخانه جشنواره ارسال کنند.
دانشجویان و طلابی که در بازه زمانی ۷/ ۷/ ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲/۶/۳۱ از پایاننامه خود در مقاطع تحصیلات تکمیلی دفاع کردهاند، میتوانند با مراجعه به پایگاه اینترنتی سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاددانشگاهی به نشانی isba.ir در جشنواره شرکت کنند. آخرین مهلت ثبت نام بیست و یکمین جشنواره ملی پایاننامه سال ۳۰ خردادماه ۱۴۰۳ اعلام شده است.
بر اساس اعلام کمیته علمی بیست و یکمین جشنواره ملی پایاننامه سال، بخش اصلی این جشنواره شامل حوزههایی در شش گروه علوم پایه، کشاورزی و منابع طبیعی، هنر و معماری، فنی و مهندسی، علوم پزشکی و علوم انسانی است. بر این اساس، در هریک از گروهها دانشجویانی که صرفاً در موضوعات زیر از پایاننامه خود دفاع کرده باشند، میتوانند در این جشنواره شرکت کنند.
گروه علوم پزشکی: ناباروری و بیولوژی تولید مثل، طب بازساختی و سلولدرمانی، ارتقای سلامت، اپیدمیولوژی، سرطان
گروه فنی و مهندسی: صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، حمل و نقل ریلی، صنایع معدنی و فلزی، مهندسی صنایع، مهندسی کامپیوتر و فناوری اطلاعات، مهندسی برق، مهندسی پزشکی
گروه علوم پایه: زیستشناسی، زمینشناسی، شیمی
گروه علوم انسانی: ارتباطات، علوم اجتماعی، زبان و ادبیات فارسی، حقوق، اقتصاد، دین، فلسفه، مدیریت، روانشناسی و علوم تربیتی، علوم سیاسی، تاریخ
گروه هنر و معماری: طراحی مد و لباس، معماری ایرانی و اسلامی، هنر ایرانی و اسلامی
گروه کشاورزی: گیاهان دارویی، صنایع غذایی، باغبانی
در بخش ویژه این جشنواره، پایاننامههای نگارش شده در زمینههای تاریخ علم در ایران و اسلام، مطالعات علم و فناوری، اقتصاد دانش بنیان و تولید ملی و علوم شناختی پذیرش میشوند.
این بخش به دانشجویان غیرایرانی اختصاص یافته که پایاننامههای خود را با موضوع ایران تدوین کردهاند.
گفتنی است، دریافت اطلاعات بیشتر و انجام تمامی مراحل ثبتنام اعم از تکمیل فرم و بارگذاری پایاننامهها از طریق پایگاه اطلاعرسانی دبیرخانه جشنواره به آدرس www.isba.ir امکانپذیر است.
علاقهمندان میتوانند در صورت نیاز با شماره تلفن ۰۲۱ - ۶۶۹۵۲۷۲۷ تماس بگیرند.